Wat is natrium en waarom heeft je lichaam het nodig?

Natrium is een essentieel mineraal dat betrokken is bij tal van processen en functies in je lichaam.

In dit artikel gaan we dieper in op wat natrium is, wat de voordelen ervan zijn en wanneer je er te veel of juist te weinig van binnenkrijgt.

Wat is natrium?

Natrium is een mineraal dat van nature voorkomt in voeding en dat aan voeding wordt toegevoegd. Het is een elektrolyt, wat betekent dat het vocht kan aantrekken en vasthouden in je lichaam.

Je lichaam heeft natrium nodig, maar kan het niet zelf aanmaken. Je moet het dus uit voeding halen.

Natrium is belangrijk voor een goede werking van je lichaam, met name voor het handhaven van de vochtbalans en het reguleren van de bloeddruk [1,2].

Wat zijn de voordelen van natrium?

Natrium heeft verschillende belangrijke functies in je lichaam. Hieronder vind je de belangrijkste voordelen ervan.

Belangrijk voor je vochthuishouding

Natrium speelt een belangrijke rol bij de vochtbalans in je lichaam. Het helpt de balans te houden tussen de hoeveelheid water in je cellen en in de omliggende weefsels [2].

Goed voor je bloeddruk

Samen met kalium draagt natrium bij aan het in stand houden van je bloeddruk. Het helpt de balans tussen vocht en zout in je lichaam te handhaven. Dit zorgt weer voor een gezonde bloeddruk [2,3].

Goed voor zenuwen en spieren

Natrium is essentieel voor een goede zenuw- en spierfunctie. Samen met kalium speelt het een rol in het doorgeven van prikkels door je zenuwen. Het draagt ook bij aan de samentrekking en ontspanning van je spieren [1,2].

Natrium versus zout

Veel mensen denken dat natrium en zout hetzelfde zijn, maar dat is niet zo.

Natrium is een onderdeel van zout. De wetenschappelijke naam voor zout is dan ook niet natrium, maar natriumchloride.

In alle soorten zout, van keukenzout tot Himalayazout, zit ongeveer evenveel natrium.

Sommige vormen van zout bevatten wel minder natrium, zoals JOZO zout en LoSalt. Hier zit echter vaak meer kalium in, en dat is niet geschikt voor mensen met nierproblemen.

In welke voeding zit natrium?

Natrium komt van nature niet zo veel in voeding voor. Het wordt vooral kunstmatig aan bepaalde voedingsmiddelen toegevoegd.

Van al het natrium dat we gemiddeld als Nederlander binnenkrijgen, komt ongeveer 80% binnen via de producten die we eten. Het overgrote deel daarvan is niet van nature aanwezig in deze producten, maar is door fabrikanten toegevoegd.

De overige 20% voegen we zelf toe aan ons eten, door het gebruik van zout in onze maaltijden.

Natrium wordt door fabrikanten vooral toegevoegd aan:

• Brood
• Kant-en-klaarmaaltijden
• Vleesproducten
• Kaas
• Snacks

Het doel hiervan is met name het verbeteren van de smaak, houdbaarheid en structuur van voedingsmiddelen [1,2].

Hoeveel natrium heb je per dag nodig?

Een goede richtlijn voor de hoeveelheid zout die je dagelijks nodig hebt is 3,75 – 6 gram [1]. Voor volwassenen komt dit neer op 1,5 – 2,4 gram natrium per dag.

Dit is nodig om het zout dat je via zweet en urine verliest, weer aan te vullen.

Hoeveel je precies nodig hebt, hangt af van je leeftijd, geslacht, gezondheid en activiteiten. Als je bijvoorbeeld veel sport, heb je meer nodig.

Er is in Nederland ook een maximum hoeveelheid per dag vastgesteld voor zout en natrium.

Scroll de tabel naar rechts →

Hoe weet je nu of je voldoende, of misschien zelfs te veel natrium binnenkrijgt?

Een handige vuistregel is dat als je vers, gezond en gevarieerd eet, de inname van bewerkte producten beperkt en een klein beetje zout aan je eten toevoegt, je genoeg natrium binnenkrijgt.

Voor bepaalde groepen mensen kan het nodig zijn om de inname van zout verder te beperken. Dit geldt onder meer voor mensen met:

• Een hoge bloeddruk
• Nierproblemen
• Hartziekten
• Overgewicht
• Een hoge leeftijd

Het is altijd raadzaam om advies in te winnen bij een arts of specialist om te bepalen wat de juiste hoeveelheid natrium is voor jou [1].

Natriumtekort en -overschot

Zowel een tekort als een overschot aan natrium kan negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid.

Te weinig natrium

Een tekort aan natrium komt zelden voor. Als het voorkomt, ontstaat het vaak omdat je lichaam in korte tijd heel veel zout verliest. Dit kan gebeuren bij ernstige uitdroging, diarree of braken.

Als er een tekort is, kan dit verschillende klachten veroorzaken, zoals:

• Lusteloosheid
• Braken
• Hoofdpijn
• Verwardheid
• Sufheid
• Epileptische aanvallen

Je kunt een natriumtekort voorkomen door veel te blijven drinken en tegelijkertijd zout te eten.

Er zijn ook speciale zoutoplossingen (ORS) die je kunt gebruiken. Zo’n oplossing bevat zouten en suikers. Ze helpen om het verlies aan suikers en zouten aan te vullen en om de vochtbalans in je lichaam te herstellen [1,2].

Te veel natrium

Een teveel aan natrium komt juist wel veel voor. Wist je dat ongeveer 80% van de Nederlandse bevolking meer binnenkrijgt dan het maximum van 2,4 gram natrium per dag?

Een overschot aan natrium kan tot verschillende klachten leiden [1], zoals:

• Een hoge bloeddruk
• Nierziekten
• Botontkalking
• Een hoger risico op hart- en vaatzieken

Hoge bloeddruk

Een teveel aan natrium kan leiden tot een verhoogde bloeddruk. Je lichaam houdt dan meer vocht vast, waardoor er een grotere hoeveelheid vocht in je bloedvaten aanwezig is.

Hierdoor neemt de druk op je bloedvaten toe en moet je hart harder werken om je bloed rond te pompen.

Nierproblemen

Te veel natrium in je lichaam kan leiden tot nierziekten. Je nieren houden de zouthuishouding in je lichaam in balans.

Wanneer je te veel natrium binnenkrijgt, moeten je nieren extra hard werken om het teveel aan zout via de urine uit te scheiden. Dit overmatige werk kan schade aan je nieren veroorzaken [1].

Tips voor het gebruik van natrium

Het is essentieel voor je gezondheid om niet te weinig, maar ook zeker niet te veel natrium binnen te krijgen. Je wilt dus dat je inname in balans is.

Om dat te bereiken, is het belangrijk dat je je bewust bent van hoeveel zout je eigenlijk binnenkrijgt.

We geven je hieronder 5 tips die je helpen om je natriuminname in balans te houden.

1. Beperk bewerkte voedingsmiddelen

Bewerkte voedingsmiddelen bevatten vaak veel natrium. Je kunt die dus beter zoveel mogelijk vermijden. Kies in plaats daarvan voor verse, onbewerkte voedingsmiddelen.

2. Lees etiketten

Kijk goed op de voedseletiketten van de producten die je koopt en kies voor producten met een lager zout- of natriumgehalte.

3. Gebruik meer kruiden

Gebruik kruiden en specerijen om smaak toe te voegen aan je maaltijden, in plaats van zout.

4. Kook zelf

Bereid maaltijden zelf, zodat je controle hebt over de hoeveelheid zout (natrium) die je toevoegt.

5. Eet kaliumrijke voeding

Verhoog de inname van kaliumrijke voedingsmiddelen, zoals bananen, aardappelen en donkergroene bladgroenten. Kalium kan helpen de negatieve effecten van natrium op de bloeddruk te verminderen [9].

Let op: Kalium is niet goed voor mensen met nierproblemen.

Samenvatting

Natrium is een essentieel mineraal dat voorkomt in voeding. Het kan vocht aantrekken en vasthouden in je lichaam.

Het mineraal is onder meer belangrijk voor je vochthuishouding, bloeddruk, spieren en zenuwen.

Natrium en zout zijn niet hetzelfde: natrium is een onderdeel van zout. 1 gram natrium staat gelijk aan 2,5 gram zout. Let hier goed op als je etiketten leest.

Van nature komt natrium niet veel voor in voeding. Het wordt er vaak kunstmatig aan toegevoegd. 80% van het natrium in ons eten is door fabrikanten toegevoegd.

Je hebt dagelijks 1,5 tot 2,4 gram natrium nodig. Als je gezond en gevarieerd eet en een beetje zout aan je eten toevoegt, krijg je genoeg natrium binnen.

Een natriumtekort komt zelden voor. Veel mensen krijgen eerder te veel natrium binnen. Dit kan onder meer leiden tot:

• Een hoge bloeddruk
• Nierproblemen
• Hart- en vaatziekten

Om je natriuminname in balans te houden, kun je het beste zo min mogelijk bewerkte voeding eten, zelf je maaltijden bereiden en kruiden en specerijen toevoegen om je eten smaak te geven.